Theo TS.BS Phạm Quang Lộc – Giảng viên Bộ môn Dịch tễ học, Trường Đại học Y Hà Nội, giai đoạn sau lũ luôn là thời điểm nhạy cảm do nguồn nước, bùn đất, rác thải và xác động vật phân hủy có thể mang theo hàng loạt mầm bệnh.
Bác sĩ Lộc khuyến cáo: “Bà con cần nhớ nguyên tắc ‘nước rút đến đâu làm vệ sinh đến đó’, phải đẩy sạch bùn đất ra khỏi nhà, xử lý rác thải và đặc biệt không sử dụng thịt gia súc, gia cầm chết do lũ vì nguy cơ nhiễm khuẩn rất cao. Trong quá trình dọn dẹp, cần mang ủng, găng tay, khẩu trang và các dụng cụ bảo hộ để giảm nguy cơ phơi nhiễm mầm bệnh”.
Khử khuẩn nhà cửa bằng hóa chất đúng cách
Sau khi dọn sạch bùn rác, cần tiến hành khử khuẩn toàn bộ nhà cửa, khu vực sinh hoạt và các bề mặt thường xuyên tiếp xúc. Các hóa chất được Bộ Y tế cấp phép đều dễ tìm mua và mang lại hiệu quả cao trong khử khuẩn.
TS.BS Phạm Quang Lộc hướng dẫn: “Bà con có thể sử dụng Cloramin B dạng bột hoặc viên nén để khử khuẩn nước, sàn nhà và khu vệ sinh; Clorua vôi dạng bột trắng với mùi clo mạnh để xử lý giếng nước, nền nhà; vôi bột rắc quanh chuồng trại, khu có xác súc vật hoặc nước đọng. Ngoài ra, Sodium hypochlorite (nước Javel) có thể pha loãng để lau sàn, nhà vệ sinh, tay nắm cửa, bàn ghế… Còn cồn 70% phù hợp để khử khuẩn các bề mặt nhỏ và đồ dùng cá nhân trong trường hợp không dùng clo”.
Cần lưu ý pha hóa chất đúng hướng dẫn, không trộn lẫn các loại hóa chất với nhau để tránh sinh khí độc, đồng thời giữ nhà cửa thông thoáng khi vệ sinh.
Xử lý nguồn nước sinh hoạt – bước không thể bỏ qua
Nguồn nước bị ô nhiễm sau lũ có thể gây ra nhiều bệnh truyền nhiễm như tiêu chảy, tả, thương hàn… Do đó, việc xử lý nước giếng khơi, giếng đào trước khi sử dụng trở lại là bắt buộc. TS.BS Phạm Quang Lộc khuyến cáo, ngay cả khi nước lụt không tràn trực tiếp vào giếng và nước vẫn trong, người dân vẫn phải tiến hành khử khuẩn trước khi dùng. Nếu có điều kiện, nên múc cạn để thau rửa; nếu không, có thể khử khuẩn trực tiếp để sử dụng tạm thời và thau rửa triệt để sau vài tuần.
Về bước làm trong nước, bác sĩ hướng dẫn có thể sử dụng phèn chua với liều 50–100 g cho mỗi mét khối nước tùy độ đục. Phèn được hòa tan vào nước, tưới lên thành giếng, thả gầu xuống kéo lên khoảng 10 lần rồi để lắng 30 phút đến 1 giờ trước khi tiến hành khử khuẩn. Trong trường hợp khu vực có nhiều giếng bị ngập cùng lúc, người dân có thể lựa chọn một vài giếng ít ô nhiễm hơn để xử lý trước nhằm kịp thời có nước sinh hoạt.
Sau đó, tiến hành khử khuẩn bằng các chế phẩm được Bộ Y tế cấp phép như Cloramin B hoặc Clorua vôi. Liều lượng được khuyến cáo gồm 10g Cloramin B cho mỗi mét khối nước, hoặc 13g Clorua vôi 20%, hoặc 4g Clorua vôi 70%.
Cách thực hiện: Múc một gầu nước, hòa tan hoàn toàn lượng hóa chất cần thiết rồi tưới đều lên thành giếng, thả gầu xuống khoảng nửa cột nước và kéo lên kéo xuống khoảng 10 lần để hóa chất phân tán đều. Nếu không ngửi thấy mùi clo, có thể cho thêm khoảng một phần ba thìa hóa chất vào giếng và khuấy lại cho đến khi nước có mùi clo nhẹ. Nước đã hòa clo cũng cần được dùng để dội lên thành giếng, sau đó để khoảng 30 phút là có thể sử dụng cho sinh hoạt.
Bác sĩ Lộc lưu ý, không tiến hành khử trùng đồng thời với đánh phèn vì phèn có thể làm mất tác dụng của clo. Nước chỉ được coi là khử khuẩn đạt yêu cầu khi có mùi clo nhẹ và dù đã khử khuẩn, vẫn phải đun sôi trước khi uống. Nếu không có hóa chất, chỉ nên sử dụng nước đã đun sôi ít nhất 10 phút và tuyệt đối không ăn rau sống rửa bằng nước chưa được xử lý. Trong trường hợp cho quá nhiều clo, cần chờ thêm từ 30 đến 60 phút để mùi clo giảm bớt trước khi dùng.
Chủ động phòng bệnh sau bão lũ
Sau lũ, các bệnh thường gặp như tiêu chảy, viêm da, đau mắt đỏ và sốt xuất huyết có nguy cơ gia tăng do môi trường ẩm thấp và ô nhiễm. Vì vậy, người dân cần thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng bệnh như ăn chín uống sôi; rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; thu gom rác thải, xử lý phân và xác động vật đúng quy định.
Bên cạnh đó, cần loại bỏ các dụng cụ chứa nước đọng, phơi khô đồ dùng ẩm mốc, ngủ màn và có thể phun hóa chất diệt muỗi tại những khu vực có nguy cơ sốt xuất huyết.
Việc chủ động vệ sinh và khử khuẩn môi trường sau bão lũ không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình mà còn góp phần giảm nguy cơ bùng phát dịch bệnh trong cộng đồng.
