Trong kỷ nguyên số, khi thị hiếu và giá trị tiêu dùng đang thay đổi nhanh chóng, vai trò của du lịch càng mở rộng, từ tiếp thị hình ảnh, kích thích đầu tư đến lan tỏa giá trị quốc gia. Cùng với các ngành, lĩnh vực khác, du lịch đóng vai trò không nhỏ trong kiến tạo “sức mạnh mềm Việt Nam”.
Mối quan hệ du lịch và sức mạnh mềm của một quốc gia, dân tộc trong thế giới hội nhập, đa diện như hiện nay có thể là những sức mạnh tạo ra nguồn lực cho đất nước trong việc đóng góp về mặt kinh tế, văn hóa và đặc biệt là cảm xúc. Du lịch là cánh cửa mềm mại nhất để một quốc gia có thể bước ra thế giới.
Du lịch xanh không còn là khái niệm mới, mà đang trở thành tiêu chuẩn phát triển bền vững được nhiều quốc gia theo đuổi, trong đó có Việt Nam. Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển du lịch xanh: Địa hình đa dạng (núi, biển, rừng, hang động...), nhiều vườn quốc gia, khu sinh thái, cộng đồng dân tộc thiểu số có bản sắc riêng và đang hình thành một cộng đồng làm du lịch xanh. Nó đã trở thành một phương thức, một sinh kế đem lại hiệu quả bền vững cho cộng đồng.
Tuy nhiên, theo TS Trịnh Lê Anh, Trưởng Bộ môn Quản trị Sự kiện, Khoa Du lịch học, Trường Đại học KHXH&NV, ĐHQGHN, cần phân biệt rõ giữa “du lịch xanh thực sự” và “greenwashing” (làm màu).
"Có nghĩa là chúng ta chỉ tráng men cái hiện thực đó bằng một màu xanh của những hành vi cụ thể. Như là nhặt một vài cọng rác, đặt tạm thời một vài thùng rác để quay phim, chụp ảnh, check in... Hoặc trồng một vài cái cây mà chúng ta không cân nhắc xem nó sống được lâu không? Sự khác nhau thực sự nằm ở sự chân thành và những hành động cụ thể được đánh giá bằng những cam kết rõ ràng, trước, trong và sau chiến dịch. Phải có một khoảng thời gian đủ dài để đánh giá hiệu quả của chiến dịch du lịch xanh đó và kết quả phải đo đếm được. Mà muốn đo đếm được thì phải có tiêu chí".
Để có du lịch xanh thực sự thì cần những hành động xanh thực sự. Nó không chỉ đến từ ý thức của du khách mà còn đến từ hành động của địa phương, thông qua ý chí của chính quyền, kết hợp với các nhà chuyên môn, các nhà tư vấn, cộng đồng doanh nghiệp và sự tự giác của người dân... Thay vì chỉ trông chờ vào ý thức, thói quen, cần có cơ chế, chính sách phù hợp để điều chỉnh các hành vi của cộng đồng.
"Làm du lịch xanh không phải là như bật một nút công tắc on - off, tức là đang không thành có ngay, mà phải có quá trình. Bên cạnh đó, phải có truyền thông sáng tạo thì mới biến du lịch xanh thành một thói quen chứ không chỉ là trào lưu". TS Trịnh Lê Anh bày tỏ.
Ngoài ra, trong thời đại 4.0, công nghệ đang hiện diện ở mọi mặt của đời sống - và ngành du lịch cũng không ngoại lệ. Du lịch không chỉ là hành trình khám phá, mà còn là hành trình trải nghiệm số. Bằng việc ứng dụng công nghệ số vào toàn bộ quy trình du lịch, chỉ cần 1 chiếc điện thoại có kết nối internet, du lịch số, du lịch thông minh có thể giúp du khách có những trải nghiệm khác biệt và dễ dàng hơn rất nhiều, thông qua những điểm "chạm". Công nghệ giúp cho hành trình liền mạch hơn, tiết kiệm thời gian hơn, trải nghiệm trở nên cá nhân hóa hơn và bền vững hơn.
"Tuy nhiên, có những sản phẩm du lịch đưa công nghệ vào thì rất hiệu quả. Nhưng cũng có những sản phẩm nếu lạm dụng công nghệ thì không hẳn là tốt, có thể làm “lạnh” đi cảm xúc trải nghiệm của du khách. Vì vậy, theo tôi công nghệ chỉ nên là trợ lý đắc lực. Còn hồn cốt của trải nghiệm phải đến từ những trải nghiệm thật của con người với di sản văn hóa. Để cân bằng giữa yếu tố “con người” và “công nghệ” trong trải nghiệm du lịch". TS Trịnh Lê Anh nêu quan điểm.
Một trong những vấn đề đặt ra là sự mất cân bằng giữa bảo tồn và khai thác kinh tế. Làm sao để du lịch xanh, du lịch số, du lịch thông minh không thương mại hóa quá đà bản sắc văn hóa mà vẫn trở thành động lực kinh tế, thậm chí hỗ trợ cho nhau. Vì vậy, tất cả các bên liên quan trong hệ thống du lịch cần xác định được ngưỡng khai thác hợp lý, khoa học.
Trong kỷ nguyên mà thương hiệu quốc gia được đo bằng năng lực mềm, thì du lịch chính là một trong những “đại sứ văn hóa” mạnh mẽ và hữu hình nhất. Mỗi điểm đến thành công không chỉ ghi dấu bởi lượng khách tăng trưởng, mà còn bởi những cảm xúc tốt đẹp, sự thấu hiểu văn hóa và hình ảnh tích cực về đất nước trong tâm trí du khách.
Phát triển hài hòa giữa con người - văn hóa - thiên nhiên, đó chính là lúc du lịch Việt Nam trở thành một sức mạnh mềm bền vững và tự chủ.
