Chiều 11/6, thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ đồng tình với việc bổ sung Điều 18a nhằm mở rộng xử phạt vi phạm hành chính trên môi trường điện tử. Tuy nhiên, bên cạnh sự cần thiết và tính hiện đại của quy định, một số vấn đề pháp lý, kỹ thuật và thực tiễn thi hành tiếp tục được đặt ra, đòi hỏi phải được cụ thể hóa đồng bộ trong hệ thống pháp luật.
Theo dự thảo, xử lý vi phạm hành chính bằng phương thức điện tử sẽ được triển khai khi các cơ quan và đối tượng vi phạm “đáp ứng điều kiện về cơ sở hạ tầng, kỹ thuật, thông tin”, và Chính phủ sẽ quy định chi tiết. Tuy nhiên, nhiều đại biểu cho rằng việc chỉ dừng lại ở quy định nguyên tắc là chưa đủ.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đề nghị phải cụ thể hóa các điều kiện kỹ thuật, nhất là vấn đề bảo mật thông tin, cơ chế xác thực, thu thập và xử lý dữ liệu. “Thông tin điện tử phục vụ xử lý vi phạm phải bảo đảm tính toàn vẹn, xác thực và có thể kiểm chứng. Phải quy định rõ trách nhiệm từng cấp, từng ngành trong triển khai”, ông nhấn mạnh.
Về hình thức gửi quyết định xử phạt qua phương thức điện tử, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương đánh giá đây là bước tiến cần thiết trong quá trình chuyển đổi số. Tuy nhiên, bà lưu ý “người dân hiện vẫn đang trong giai đoạn làm quen với công nghệ”. Không ít người, kể cả ở đô thị, vẫn gặp khó khăn khi tiếp cận thủ tục hành chính số. Nếu áp dụng hình thức gửi điện tử một cách độc lập, có thể phát sinh tranh chấp do người dân không nhận được quyết định đúng thời hạn.
Từ góc độ pháp lý, đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh - Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa cho rằng xử phạt trên môi trường điện tử liên quan đến nhiều quy định khác như bảo vệ dữ liệu cá nhân, quyền hình ảnh, xác thực định danh… Do đó, việc bổ sung Điều 18a cần được thiết kế đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành.
Ông đề xuất cần yêu cầu mỗi cá nhân, tổ chức có tài khoản định danh riêng, chỉ truy cập được thông tin của mình, không công khai tra cứu, để bảo vệ quyền riêng tư. Đồng thời, việc gửi quyết định xử phạt nên thực hiện qua hệ thống thông tin của cơ quan nhà nước - nơi cá nhân, tổ chức có tài khoản đăng ký hoặc bổ sung nội dung về phương thức nhận điện tử vào quyết định xử phạt.
Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết dự thảo Luật đã quy định nguyên tắc cho phép xử lý vi phạm hành chính trên môi trường điện tử nếu đáp ứng điều kiện về hạ tầng. Ông nhấn mạnh, các nội dung kỹ thuật cụ thể như quy trình xử phạt, trách nhiệm tổ chức thực hiện… sẽ do Chính phủ quy định tại nghị định chi tiết. Hiện nay, việc lập biên bản, gửi nhận thông tin, xác minh hành vi vi phạm bằng phương thức điện tử hoàn toàn có thể được thực hiện nếu điều kiện kỹ thuật cho phép.
Việc bổ sung cơ sở pháp lý cho xử phạt hành chính trên môi trường số là yêu cầu tất yếu trong xu hướng hiện đại hóa quản lý nhà nước. Tuy nhiên, như các đại biểu đã phân tích, cần lộ trình thực hiện thận trọng, đồng thời bổ sung quy định liên ngành về kỹ thuật, bảo mật và pháp lý nhằm bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích của người dân.
