Ngày 10/6/2022, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố 2 nguyên giáo viên trường Đại học Sư phạm Hà Nội có dấu hiệu vi phạm liên quan đến công tác xây dựng ngân hàng câu hỏi và ra đề thi môn Sinh học kỳ thi tốt nghiệp THPT 2021.
Thầy giáo Đinh Đức Hiền, người đã phản ánh về đề thi tổng ôn môn Sinh học của thầy Phan Khắc Nghệ (Hà Tĩnh) trùng 80% đề thi tốt nghiệp THPT năm 2021 và kiên trì kiến nghị đưa sự việc ra ánh sáng suốt 1 năm qua đã chia sẻ về hành trình chống tiêu cực trong Chương trình 30 phút cùng VOV2.
Nghe chương trình tại đây:
Hành trình đi tìm sự thật
Ngay sau kỳ thi tốt nghiệp THPT 2021 đợt 1, thầy giáo Đinh Đức Hiền ở Hà Nội nhận được phản ánh của học sinh và đồng nghiệp về hiện tượng giống nhau giữa đề thi môn Sinh và đề ôn tập của thầy Phan Khắc Nghệ - Hiệu phó trường THPT chuyên Hà Tĩnh ngay trước buổi thi chính thức một ngày.
Tiến hành đối sánh giữa đề thi và tài liệu này, thầy Hiền nhận thấy sự tương đồng cao với 32/40 câu hỏi nên đã gửi tâm thư cùng email tới Bộ trưởng Bộ Giáo dục Nguyễn Kim Sơn đề nghị lập hội đồng đối sánh, trả lời dư luận về sự trùng hợp là ngẫu nhiên hay có vấn đề gì khác?
Tháng 11/2021, thầy Đinh Đức Hiền đồng thời gửi email cho Bộ trưởng Kim Sơn cùng một số đại biểu Quốc hội đề nghị chất vấn nội dung này tại Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV. Phía Bộ Giáo dục và Đào tạo trả lời “chưa đủ căn cứ xác minh dấu hiệu vi phạm pháp luật”.
Ngay sau đó, thầy Hiền tiếp tục gửi văn bản kiến nghị gửi tới Bộ Công An, đại biểu Quốc hội, Uỷ ban Văn hóa - Giáo dục, Ủy ban Xã hội, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội.
Trong suốt chuỗi sự kiện kéo dài để đi đến kết quả vụ án được khởi tố, thầy giáo Đinh Đức Hiền giữ vai trò trọng yếu từ việc chắp nối thông tin, tìm bằng chứng sai phạm và gửi kiến nghị tới các cơ quan, đơn vị có trách nhiệm.
“Thực sự mà nói thì khó là có thể vui mừng được khi mà những đồng nghiệp của mình, những người từng ở cương vị thầy cô, công tác trong ngành giáo dục vướng vòng lao lý. Đó là một sự thật khá đau xót. Nhưng cũng không còn cách nào khác, chúng ta phải thẳng thắn và đối diện với sự thật để có thể làm cho nền giáo dục nước nhà trong sạch hơn và từ đó phát triển”.
Thực tế, ngay sau khi kết thúc buổi thi môn Khoa học tự nhiên, trong đó có môn Sinh học vào ngày 7/7/2021, nhận được các tài liệu, phản ánh của các giáo viên, các bạn học sinh về sự bất thường trong đề thi, thầy Đức Hiền đã tiến hành đối sánh trong vòng 3 ngày.
Kết quả cho thấy giữa đề thi với phần ôn luyện buổi cuối cùng của thầy giáo Phan Khắc Nghệ có sự trùng khớp quá lớn, thậm chí xuất hiện những câu với hình vẽ chưa từng xuất hiện tại bất kỳ tài liệu nào của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Cộng thêm việc tham khảo rất nhiều ý kiến các đồng nghiệp để cuối cùng, thầy Hiền quyết định sẽ công bố vụ việc trên truyền thông, đồng thời gửi tâm thư thư đến Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn.
Cũng trong chia sẻ của mình, thầy Hiền kể rằng, hành trình đi tìm sự thật, khó khăn, thách thức nhất nằm trong chính bản thân thầy khi phải trả lời cùng lúc nhiều câu hỏi: Liệu rằng mình sẽ theo vụ việc được đến khi nào và đến khi nào thì vụ việc sẽ được sáng tỏ?
Trong suốt thời gian gần một năm vừa qua, kể cả khi phát giác vụ việc, ngay trên mạng xã hội đã xuất hiện những lời lẽ khác nhau không hay cho bản thân và gia đình. “Đến cả trước những ngày trước khi vụ án được khởi tố, tôi vẫn nhận được những nghi ngờ có phải do đố kỵ ghen ghét mà phát giác vụ việc?", thầy Hiền chia sẻ.
Vượt lên trên những thời điểm đầy khó khăn, tự nhủ lòng dừng lại, thầy Hiền vẫn tiếp tục đứng lên, theo đuổi vụ việc đến cùng bởi niềm tin về sự công bằng, minh bạch của một kì thi, vì hàng trăm ngàn thí sinh và quan trọng nhất chính ở lương tâm của một nhà giáo.
Bên cạnh đó, thầy Hiền đã nhận được sự ủng hộ đồng hành của rất nhiều đồng nghiệp, bạn bè trên khắp cả nước cả về mặt chuyên môn lẫn tinh thần. Thầy cũng muốn cảm ơn đến các đại biểu Quốc hội đã phản ánh ý kiến của các cử tri, buộc các cơ quan chức năng vào cuộc, tích cực thúc đẩy, làm sáng tỏ phần nào sự việc tưởng có lúc đã “chìm xuồng”.
Kiến nghị lấp những lỗ hổng pháp lí cho quy trình ra đề và bảo mật đề thi
Theo thông báo mới nhất từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, năm nay sẽ thay đổi những quy định liên quan đến quy trình ra đề cũng như quy trình bảo mật để đảm bảo kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2022 diễn ra công bằng. Nhưng theo thầy Đinh Đức Hiền, có một số vấn đề chúng ta có thể thấy ngay những lỗ hổng pháp lý.
Ví dụ từ trường hợp thầy Phan Khắc Nghệ đã được mời đi làm đề suốt 10 năm (từ 2009-2018). Đây là tình trạng chung với nhiều thầy cô được mời làm đề cho kỳ thi tốt nghiệp THPT. Điều này một mặt sẽ tạo ra lối mòn trong việc ra đề. Thứ hai, người trong cuộc quá lâu cũng dễ phát hiện ra những sơ hở để dễ dàng lách luật.
Trước năm 2020, ngân hàng đề thi thuộc bí mật nhà nước cấp độ tối mật, nhưng sau thời điểm này, Ngân hàng đề thi chuẩn hóa đã bị bỏ ra khỏi bí mật nhà nước cấp độ tối mật. Và ngay đến mùa thi 2021 đã xảy ra vi phạm. Vì vậy theo thầy Đinh Đức Hiền, ngân hàng đề thi cần được đưa về bí mật nhà nước cấp độ tối mật.
Nhưng trên hết, quan trọng nhất theo thầy Đức Hiền, tính bảo mật và an toàn của đề thi nằm ở chính con người. Chính vì thế, trong quá trình tuyển chọn những người tham gia công tác ra đề thi, làm thi cần những người có đạo đức, công tâm. Tiếp đến, cần phải gắn trách nhiệm rất cụ thể cho từng cá nhân trong từng giai đoạn làm đề thi hay làm thi, có các chế tài xử phạt khi có vi phạm. Từ đó mới hi vọng hạn chế sai phạm trong toàn bộ quy trình tổ chức thi, chấm thi đến kết quả thi và tuyển sinh.
Trước câu hỏi về trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong việc chậm trễ xử lí vi phạm khi chứng cứ đã tương đối rõ ràng, thầy Đức Hiền cho rằng trước hết cần hoan nghênh động thái của cơ quan chức năng khi đưa vụ việc khởi tố vụ án khởi tố bị can ngay trước thềm kỳ thi trung học phổ thông. Điều đó thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật và tính răn đe rất cao cho bất kì vi phạm nào trong kỳ thi trung học phổ thông 2022.
Đứng trên cương vị của một người tố giác có thể thấy sự việc giải quyết khá chậm. Tuy nhiên, "chúng ta cần thông cảm với các cơ quan chức năng. Bởi khi tính chất vụ việc phức tạp và liên quan đến quy tắc, quy trình bảo mật nên mọi việc xác minh làm rõ những người có liên quan sẽ đòi hỏi quy trình chặt chẽ, đảm bảo đúng người đúng tội", thầy Hiền nêu quan điểm.
Nói về những học sinh có thể được hưởng lợi từ vụ việc để lọt lộ đề thi, theo thầy Đức Hiền không nên "lôi các thí sinh vào cuộc" bởi "các bạn tham gia ôn luyện ở lớp thầy Nghệ cũng có sự cố gắng nỗ lực thật, thi thật và vô tình bị kéo vào cái sai của người lớn".
Kết quả thi năm 2021 bởi thế khó có thể thay đổi được. Tuy nhiên, đây là một bài học rất đau xót dành cho những người làm giáo dục. Một cái sai có thể ảnh hưởng đến hàng nghìn, hàng trăm nghìn học sinh, thậm chí đến cả sự nghiệp của các bạn đó cũng như ảnh hưởng đến cả tương lai của đất nước.
"Nâng cao trách nhiệm của những người làm giáo dục trong các kỳ thi, đảm bảo sự công bằng, minh bạch với mọi thí sinh trong các kỳ thi khác nhau để không xảy ra những trường hợp “đỗ oan” hay “trượt oan” là điều cần phải làm, thầy Hiền kiến nghị.
Bản thân thầy Đinh Đức Hiền cũng đã được giải tỏa khá nhiều ngay khi có thông tin từ phía Bộ Công an khởi tố vụ án. "Tôi sẽ vẫn theo dõi vụ việc và tiếp tục đóng góp hết sức mình cho sự nghiệp giáo dục nước nhà và đóng góp để đảm bảo tính công bằng, minh bạch trong tất cả các kỳ thi”, thầy Đinh Đức Hiền chia sẻ.
