Cha mất, mẹ đi tù, con 8 tuổi không có người giám hộ

Cháu Hoàng T. L. hiện đang cư trú tại tổ 7, khu 1 Hà Trung, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, sinh ngày 16/11/2013 là con chung của anh Hoàng Việt Cường và chị Nguyễn Thị Hạnh. Anh Cường và chị Hạnh đã ly hôn theo Quyết định số 601/2018/QĐST-HNGĐ ngày 02/11/2018 của Tòa án nhân dân Thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Theo đó, cháu L. được giao cho anh Cường chăm sóc.

Mẹ cháu là chị Nguyễn Thị Hạnh đã bị kết án 12 năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo bản án số 353/2019/HSST đã có hiệu lực pháp luật do Tòa án nhân dân TP. Hà Nội tuyên ngày 06/11/2019. Hiện chị Hạnh đang thi hành án tại Đội 9 K4, trại giam Thanh Phong, tỉnh Thanh Hóa.

Ngày 24/07/2021, anh Cường, bố cháu L. qua đời. Bà Đỗ Kim Hoa, mẹ anh Cường cho biết, khi gia đình đi làm thủ tục khai tử cho anh Cường, công an phường Hà Trung đã chuyển khẩu cho cháu L. từ hộ khẩu chung với bố về hộ khẩu của gia đình ông bà nội vì cháu dưới 18 tuổi, không thể làm chủ hộ độc lập. Trước khi mất, anh Cường và cháu L. tuy có hộ khẩu riêng nhưng vẫn ở chung nhà với bố mẹ đẻ anh Cường là ông Hoàng Văn Cải và bà Đỗ Kim Hoa.

Bà Đỗ Kim Hoa trình bày sự việc bị từ chối đăng ký giám hộ cho cháu nội Hoàng T. L:

Thương cháu rơi vào cảnh bố mất, mẹ đi tù, để nuôi dưỡng, chăm lo đảm bảo quyền và lợi ích của cháu nội, ông Cải và bà Hoa đã làm đơn đăng ký giám hộ cho cháu Hoàng T. L. Tuy nhiên, cán bộ Tư pháp - Hộ tịch phường Hà Trung ra thông báo cho bà Hoa yêu cầu có văn bản đồng ý cho người nhận giám hộ, cụ thể: “Trường hợp cha hoặc mẹ của người được nhận giám hộ đang phải thi hành án thì phải có văn bản đồng ý cho người nhận giám hộ theo quy định của pháp luật”. Điều này cũng đã được chủ tịch UBND phường Hà Trung khẳng định trong buổi tiếp bà Hoa đến nộp đơn khiếu nại việc từ chối đăng ký giám hộ cho cháu L.

Chủ tịch UBND phường Hà Trung trả lời vì sao từ chối không chấp nhận đăng ký giám hộ cho cháu Hoàng T. L.:

Thế nhưng, theo quy định tại khoản 3, điều 49 Bộ luật Dân sự năm 2015, chị Hạnh, mẹ cháu L. không đủ điều kiện làm người giám hộ đương nhiên cho con vì đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội cố ý xâm phạm tài sản của người khác. Cháu bé 8 tuổi mồ côi bố, mẹ đang thi hành án phạt tù nên thuộc diện bắt buộc phải có người giám hộ để thực hiện việc chăm sóc và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên theo Điều 47 Bộ luật Dân sự 2015.

Theo Khoản 2 Điều 52 Luật này, người giám hộ đương nhiên của cháu bé có thể là ông/bà nội hoặc ông/bà ngoại của cháu nếu ông/bà thỏa mãn các quy định cụ thể về điều kiện là người giám hộ. Theo Khoản 1 Điều 104 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, ông, bà nội, ngoại có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, giáo dục, nuôi dưỡng cháu.

Mặt khác, điều 46 Bộ Luật Dân sự năm 2015 cũng có quy định, UBND địa phương phải cử giám hộ hoặc thực hiện đăng ký giám hộ trong trường hợp trẻ em không có người giám hộ đương nhiên hoặc người giám hộ đương nhiên không đủ điều kiện làm người giám hộ. Việc này cũng là để bảo vệ quyền của trẻ em được chăm sóc, bảo vệ tài sản theo quy định của Điều 15, Điều 20 và Điều 105 Luật Trẻ em 2016. Đối chiếu quy định, trong trường hợp cháu L., mẹ đẻ không đủ điều kiện làm người giám hộ, lẽ ra UBDN phường Hà Trung phải cử giám hộ cho cháu, nhưng UBND phường không những không cử người giám hộ cho cháu L. mà còn từ chối thực hiện việc ông bà nội đăng ký giám hộ cho cháu.

Vì sao một cháu bé mới 8 tuổi, cha mất, mẹ đi tù lại không được chính ông bà nội mình giám hộ để được chăm sóc, nuôi dưỡng? Ông bà nội cháu L cần một câu trả lời thỏa đáng, đúng quy định của pháp luật, thấu tình đạt lý từ UBND phường Hà Trung, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.